Gözler kırmızı olunca herkes bakar, herkes sorar, herkes yorum yapar: Ağladın mı? Yorgun musun? Bir şey mi oldu? Uykusuz musun? İçki mi içtin?… En iyisi siyah gözlük takmak, meşhurlar gibi! Kırmızı göz böy­ledir işte, aniden herkes özel yaşamınıza giriverir. En iyisi onlardan önce göz doktoruna gitmek, değil mi?

Kırmızı göz nedir?
Göze dışarıdan bakıldığında, kapaklar, be­yaz bölüm ve üstünü örten damarlı doku ile ortada renkli kısım ve gözbebeği görülür. Normal durumda kapaklar cilt renginde, beyaz kısım da sedef renginde beyazımsı­dır. Beyaz olması gereken bölüm kırmı­zımsı, damarlar geniş görüldüğünde bizim “kırmızı göz” dediğimiz durum olduğu an­laşılır.

Aniden bir gözde kızarıklık oluşur, görme de bozulursa nedenleri nelerdir?
Bu durumda olabilecek hastalıklar şunlardır:
1. Göz içinde yangı (enflamasyon) ve­ya enfeksiyonlara bağlı iltihaplan­ma olabilir. Renkli kısmın çevresi kızarıktır, bazen gözbebeği yuvar­laklığını kaybedebilir. Hasta ağrıdan yakınır, bulanık görür, ışığa bakamaz. Ülkemizde en sık nedeni ka­zalar ve Behçet hastalığıdır.

**Gözlerden biri aniden kızarır, görme de bozulursa, acilen göz hekimi tarafından görülmeli ve tedavisi uzman hekim tarafından yapılmalıdır.

2. Ani göziçi basıncı artması (ani glokom krizi). Her yaşta görülebilen göziçi ba­sıncının ani bir atakla yükselmesine bağlı bir hastalıktır. Renkli kısmın çevresi kızarıktır, bazen gözbebeği yuvarlaklığını kaybedebilir. Hasta aşırı ağrıdan yakınır, bulanık görür, ışığa bakamaz ve hatta kusması bile ola­bilir.

3. Ağır viral konjonktivitler de hızlı başlar, kızarıklık ve ağrı olur. Birkaç gün sonra da görme kaybı olabilir.
Aniden bir gözde kızarıklık oluşur, ancak görme bozulmazsa nedenleri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?
Görme kaybı ile beraber ortaya çıkan tek taraflı kırmızı göz durumuna kıyasla da ha az tehlikeli olmakla beraber yine de önemlidir.

Bu durumda olabilecek hastalıklar şunlardır;
1. Tek gözde, ağrısız ve görme kaybı olmaksızın fırça ile sürülmüş tarzında kızarıklık konjonktiva kanaması (sub-konjonktival hemoraji) da olabilir. En sık nedeni vücut tansiyonunun yük­selmiş olması, kazalar, ıkınma veya hapşırmadır. Hastanın kol tansiyonun ölçülmesi, yol gösterir ve hayat kurta­rır.

2. Göz kırmızı değil de pembemsi renkteyse, bu durum alerjiyle ilintilidir. Kapaklarda şişlik, şeffaf akıntı, gözlerde parlak pembelik mevsimsel alerjiye (bahar nezlesi) bağlıdır.

3. Alt veya üst kapakta arpacık (hordeolum-itdirseği) da gözde görme kaybı olmaksı­zın, ağrılı veya ağrısız kızarıklık yapabilir. Arpacığın üzerine, kaynatılıp ılıtılmış suya batırılmış pamuk ile pansumana ek olarak, antibiyotik damla ve merhemlerle tedavi edilir. Ağır durumlarda ağızdan antibiyotik de eklemek gerekebilir.

4. Sarı çapaklanma ile gözde kızarıklık; konjonktivite, yani gözün basit iltihabına bağlıdır.

5. Genellikle göze kaçmış yabancı cisim bu duruma yol açar. Batma ve acı hissi olur, göz devamlı sulanır ve kızarır. Bu durumda temiz su ile gözü yıkayabilirsiniz. Yukarı bakarken alt kapağın içine veya aşağı bakarken üst kapağın altına bakarak, eğer görebiliyorsanız yabancı cismi kulak pamuğu ile çıkarabilirsiniz. Sonra antibiyotikli göz damlası (en az 5 gün) kullanılmalıdır. Ama daha iyisi beklemeden bir göz heki­mine görünmektir. Yabancı cisimlerin mikroskop altında görülmeleri de çıkarılmaları da daha kolay ve sağlıklıdır.

6. Beyaz kısmın iltihabı (sklerit veya episk-lerit), nadir ama önemli bir hastalıktır. Ağrı ve beyaz kısmın renkli kısma yakın bir yerinde kızarıklık olur. Bağışıklık ve eklem sistemi hastalıklarıyla beraber olabildiği için göz hekimine mu­ayene olunmalı ve nedeni bulunmalıdır.

İki gözde görme kaybı ile kızarıklığın nedeni ne olabilir?
Ülkemizde sık rastlanan durumlardan biri, kaynak ışığına bakanlarda olan, ağrı­lı, çift taraflı ışına bağlı kornea yangısıdır (keratit). Çok ağrılıdır, değil ışığa bakmak gözü açmaya bile imkan yoktur. 5-7 gün, günde 3-4 kez antibiyotik damla ve 24 saat gözlerin pomat ve göz pamuğu ile kapatılması gerekmektedir.

İki gözde görme kaybı olmaksızın kızarıklığın nedeni ne olabilir?
Genellikle gözün beyaz kısmını saran ince damarlı tabakanın (konjonktiva) iltiha­bı olan konjonktivite bağlı bir durumdur. (Bkz. Konjonktivit) Sarı çapaklanma, su­lanma olur; kapaklar sabahları birbirine yapışır ama ağrı ve görme kaybı olmaz. Çapaklanma beyaz ise, bu kuru göze bağlı kızarıklık olabilir. (Bkz. Kuru Cöz) Tabii uykusuzluk ve alkol alımı da gözlerde kızarıklığa neden olabilir.

Çapaklanma ve görme kaybı olmaksızın iki gözde kızarıklık olması başka hangi durumlarda görülebilir?
Tiroid hastalıklarına bağlı göz sorunlarının ilk adımı, her iki gözde kızarıklık, da­marlarda genişleme olabilir. Adeta uykusuz kalmış, alkol almış gibi bir görünüm olabilir. (Bkz. Tiroid Hastalıkları-Cuatr ve Cöz)

Alkol alınca gözler niye kızarır?
Alkol vücutta yüzeye yakın damarlarda genişleme yapar. Gözdeki damarlar en yüzeyde olan, en ince olan ve haliyle en görünen, en göz önünde olan damarlar­dır. Bu yüzden alkol alınca gözler kızarır ve hemen fark edilir.

KIPKIRMIZI GÖZ
“Gözünü kan bürümüş”, “Gözüne kan oturmuş” deyimleri işte bu durum için söylenebilir. Adeta fırçayla kızıla boyanmış gibi olur göz.

Göz nasıl kıpkırmızı olur?
Gözün renkli kısmını çevreleyen beyaz doku, soğan gibi birkaç kat ince şeffaf zardan meydana gelmiştir. Bu zarlardan birinin damarlarında ufacık bir kanama bile olsa, kan zarlar arasında sızıp yayı­lacağı için geniş ve kıpkırmızı bir kana­ma gibi gözükür.

Gözün kıpkırmızı olmasının en sık nedeni nedir?
En sık nedeni vücut tansiyonunun yüksek ol­masıdır (Resim 2-14). Özellikle küçük tansi­yon 9′u geçtiği zaman, düdüklü tencerenin öten düdüğü gibi, en narin damarlardan biri olan göz damarlarında kanama yaparak, kişi­ye bir şeylerin normal olmadığını işaret eder.

Gözün kıpkırmızı olması tehlikeli bir göz hastalığının belirtisi midir?
Aslında hayır. En sık acil başvu­ru nedenlerinden biri olan bu kanama, aslında göz açısından büyük bir tehlikenin işareti değildir.

Gözün kıpkırmızı olmasının diğer nedenleri nelerdir?
Daha nadir olan diğer nedenleri arasında şeker hastalığı, Aspirin veya Kumadin gibi bir kan sulandırıcı kullanımı, kalp hastalıkları, yeni geçirilmiş beyin, göz ka­pağı, burun ya da sinüs ameliyatı, güçlü hapşırma, kabızlık nedeniyle ıkınma, ağır bir şey kaldırma veya darbe de sayılabilir.

Kıpkırmızı gözün tedavisi nedir?
Tedavisi sabırdır, kendi kendine geçer. Ama nedeni saptanmalı ve o açıdan dik­katli olunmalıdır. (Vücut tansiyonun tedavisi, kan sulandırıcı ilacın uygun bir süre bırakılması, kabızlığın tedavisi gibi…)