Büyük müzisyen Johann Sebastian Bach’ın ve tanınmış ressam Clau-de Monet’nin de kataraktları gelişmiş. Bach’ın ameliyatı Şövalye John Taylor adındaki bir şarlatan tarafından ortaçağ yöntemlerine göre yapıldı­ğı ve kataraktlı mercek çıkarılmayıp gözün içine itildiği için ağrısı ve bula­nık görmesi olmuş. Monet’nin ameliyatı daha ileri yöntemlerle yapılmış ve bulanık mercek çıkarılmış ama yerine yapay göziçi merceği konulan bir dönemde yapılmadığı için çevreyi çok mavi ve parlak görmesi resim yaparken sorun olmuş. Sonuçta ikisi de mutsuz olmuşlar.

Katarakt nedir?
Gözün içinde uyum yapmakla görevli göz merceğinin görme keskinliğini etkileye­cek şekilde bulanıklaşmasına katarakt denir.

Kataraktın cinsleri var mıdır?
Sınıflandırması merceğin hangi tabakasında ve hangi biçimde bulanıklık olduğu­na dayanılarak yapılır. Merkezi, kabukaltı, noktalı vb. gibi. Katarakta yol açan ne­dene bağlı olarak da tipi farklı olabilir (ör; şeker hastalığına veya göziçi iltihabına Dağlı katarakt).

Katarakt sadece yaşlılarda mı olur?
En çok yaşlılarda görülür ama sadece yaşlılarda olmaz. Çocuklarda, ailevi neden-ere bağlı olarak veya anne karnında geçirilen bir iltihaba bağlı olarak katarakt alabilir. Bunun dışında göz merceğine hasar veren göz kazalarına, göziçi iltihap-arına bağlı olarak, ayrıca kortizonlu damla ya da hap kullananlarda, şeker hasta-ığı veya paratiroid bezi hastalığı olanlarda, cam üfleyicilerinde her yaşta katarakt gelişebilir.

Her yaşlıda katarakt olur mu?
Aslına, yeterince uzun yaşa­yan herkeste katarakt olur. Ama herkesin yaşam süresi katarakt oluşumuna zaman tanıyacak kadar uzun olama-yabilir. Katarakt olma yaşını değiştiren faktörler genetik yapı, o güne kadar maruz kalınan güneş ışığı miktarı ve sigara gibi yaşlanmayı hızlan­dıran etkenlerdir. Tabii, şeker hastalığı, kalp krizi, kortizon kullanımı gibi nedenler de hızlandırıcı olabilir.

Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?
Damla ya da iğne ile göz çevresi anestezisi ile yapılır. Ek olarak, damardan sa­kinleştirici ve ağrı duymayı önleyici ilaçlar verilir. Yeni mercek konulurken tam ortalanabilmesi amacıyla hastanın uyanık olması istendiği için çok gerekli olma­dıkça genel anestezi tercih edilmez. Yaklaşık yarım ila bir saat süren ağrısız bir işlemdir. Bulanık merceğin içindeki materyalin ultrasonik yöntemle (fakoemülsifi-kasyon) boşaltılması, ardından da yerine yapay merceğin konulması güncel ame­liyat yöntemidir. Göz içine konulan yapay merceğin gücü, gözün durumuna göre ayarlanır. Ancak yine de, yapay merceklerin yakın uyumu yapması henüz sağ­lanamadığından, hastaların ameliyattan sonra özellikle yakın için gözlük takma­sı gerekmektedir. Yakın-uzak ayarı yapabilen merceklerin geliştirilmesi güncel bir konudur. Bunun dışında, başarı yüzdesi çok yüksek ve komplikasyon sıklığı çok düşük bir cerrahi yöntem olan katarakt cerrahisi, yurdumuzda yaygın olarak ve başarılı bir şekilde uygulanmaktadır.

Katarakt ameliyatında hastanın dikkat etmesi gereken konular nelerdir?
Hasta ameliyattan en az 6 saat öncesinde aç olmalıdır. Aspirin veya benzeri kan sulandırıcı kullanıyorsa doktor tavsiyesine göre ameliyattan belli bir süre önce bu ilaçları bırakmalıdır. Tansiyon ve şeker ilaçları da doktor tavsiyesine göre kullanıl­malıdır. Ameliyattan sonra 24-48 saat süre banyo yapılamayacağı için ameliyattar önceki gece banyo yapılmalıdır.

Ameliyattan sonra duruma göre 24-48 saat süreyle göz kapalı tutulur ve hastanın göze bastırmaması, öne eğilmemesi, ameliyatlı tarafın üzerine yatmaması istenir.

Bazen ameliyattan önce, ama daima ameliyattan sonra göz damlaları kullanılır. Bunların önerilen şekle göre kullanılması iyileşmeyi hızlandırır.