Burun sinüsleri nedir ve nerede bulunurlar ?
Sinüsler tükürük zarları ile çizilmiş hava yollarıdır. Yüz ve kafatası kemikleri arasında yer almaktadırlar, Küçük açmalardan burun boşluğuyla ulaşım temin ederler. Alın kemiği sinüsler kaşların arkasında ve hemen üstünde bulunan kemiğin içerisinde yer almaktadır. Çene sinüsleri ise gözlerin altındaki çene kemiklerin içerisinde bulunmaktadır. Etmoid sinüsleri burnun yan tarafında gözlerin hemen altında bulunmaktadır. Sfenoid sinüsü ise boğaz hizasının üstünde kafatasının derininde yer almaktadır.

Sinüslerin fonksiyonları nedir ?
Bu hava yolları başın ağırlığını hafifletirler ve ses aksine yardımcı olmaktadırlar.

Sinüslerin enfekte olması (sinüzit) genel bir durum mudur ?
Sinüzit tıp alanında en çok rastlanan durumlardan biridir. Bir veya birden fazla sinüsün tükürük zarı örtüsünün enfekte olmasından ileri gelmektedir. Bütün sinüsler enfekte olduğu zaman buna pansinüzit denmektedir.

Sinüzit neden olur ?
Genellikle burun boşluğundaki bir enfeksiyondan ileri gelen ikinci derece bir durumdur. Ancak üstçeneden meydana gelmiş olan bir diş enfeksiyonundan da çene sinüziti baş gösterebilir. Yüzmeden, dalmadan ve sinüslerin üzerinde bulunan kemiklerde meydana gelecek kırık ve ezikler de sinüzit nedenleri arasında yer almaktadır. Sinüs açmalarını tıkayan anatomik şekil bozuklukları ve burun polipi teşekkülü ile gelen alerjiler de sinüzite yol açabilirler.

Sinüs enfeksiyonlarına bazı iklimlerde fazla rastlanılır mı ?
Evet. Havası çok nemli olan yerlerde veya düzensiz hava değişimi
olan bölgelerde yaşayanlarda sinüzit olma ihtimalleri daha yüksektir. Kirlenmiş havayı devamlı olarak teneffüs edenler de sinüs enfeksiyonlarına meyilli olmaktadırlar. Kuru, düzenli ve sıcak iklimi olan yerlerde yaşayanlarda sinüzit olma oranı çok düşüktür.

Sinüzitin belirtileri nelerdir ?
Alâkalı sinüse göre belirtiler değişmektedir. En genel olan belirtiler şunlardır:
a – Enfekte olan sinüs üzerinde ağrı.
b – Sesin sanki burundan geliyormuş gibi bir ton alması.
c – Burun tıkanıklığı. Burundan veya burun arkasından ifrazat.
d – Şiddetli baş ağrıları. Baş eğilince ağrılar daha şiddetli olur.
e – Yüksek ateş.

Sinüzit teşhisi nasıl yapılır ?
Bir soğuk algınlığının iyi olma süresi bir haftayı aşınca sinüzit şüphesi genellikle doğmaktadır. İlgili sinüsün üzerinde acı veya rahatsızlık, baş ağrısı ve yukarıda sıralanmış belirtiler teşhisin yapılmasında yardımcı olur. Röntgen filmi alınmakla ve karanlık bir odada sinüsün kuvvetli bir ışıkla aydınlatılmasıyla (transillumination) sinüzitin varlığı teşhis edilebilinmektedir.

Hangi sinüsler en çok cerahatlanmaya meyillidir ?
Çene, alın kemiği ve etmoid sinüsleri.

Sinüzit tedavisi nasıl yapılır ?
Sinüzit olaylarının çoğunluğu tıbbî tedaviye iyi cevap verir. Bu metotla tedavide yatakta istirahat, buhar teneffüsü, rahatsız olan sinüs bölgesine ılık kompreslerin yapılması, burun sümük zarlarının enfeksiyon oranını azaltmak için burun damlaları ve antibiyotik ve antihistamin ilâçların kullanılması yer almaktadır. Eğer ateş yüksekse aspirin gibi ilâçlar da verilmelidir. Sancı şiddetli ise kodein gibi ağrı dindirici ilâçların verilmesi gerekir. Bunun ötesinde tıbbî tedavi doktorun muayenehanesinde konacak burun tıkaçları yerleştirilmesi ve emme yoluyla burun ifrazatının alınması için kullanılmakta olan birçok metotlardan biridir. Çok vakalarda sinüs ifrazatından kültürler alınmakta, laboratuarda mikrobun cinsi tespit edilmektedir. Ayrıca bu bakterilerin antibiyotiklere karşı dayanıklıkları da laboratuarda yapılan testlerde ölçülmektedir.

Hangi sinüzit vakaları cerrahî müdahale gerektirir ?
Yukarıda belirtilen tedavi usullerine uzun süre cevap vermeyen vakalar cerrahî müdahaleyi gerektirir.

Sinüzit için ne gibi cerrahî müdahaleler yapılır ?
Bütün sinüzit ameliyatlarında gaye yeterli drenajın temin edilmesidir. Bazı vakalarda hastalanan sümük zarlarının ve kemiğin alınması gerekmektedir. Bu ameliyatların çoğunluğu lokal anestezi altında yapılmaktadır. Ancak bazı hallerde genel anestezi gerekebilir.

Çene sinüsünde genellikle hangi ameliyatlar yapılır ?
a – Burundan sinüsün basit bir usulde delinmesi ve emme yoluyla temizlenmesi.
b – Sinüsün içine varmak için burnun yan duvarına büyük bir pencere açmak ve bu yoldan drenaj yapmak.
c – Radikal bir «sinustomy». Bu ameliyatla, altında bulunan kemikten sinüsün sümük zar örtüsü kaldırılır ve hasta kısım kazınarak alınır. Bu ameliyatta kesit ağızdan üst dudağın altından yapılır.

Alın kemiği sinüsüne ne gibi ameliyatlar yapılır ?
Önceki yıllarda alın kemiği sinüsü burundan yıkanmakta ve temizlenmekteydi. Ancak bu metoda günümüzde artık pek başvurulma-maktadır. Ameliyat gerekmekteyse kesit kaş altındaki derinin iç kısmından yapılmakta ve alın sinüsün kemik zeminine küçük bir delik açılmaktadır. Eğer enfeksiyon, çevresindeki kemiğe de bulaşmışsa alın kemiğinde radikal bir «sinustomy» ameliyatı yapılması gerekebilir. Böyle bir halde daha büyük bir delik açılmakta ve alın altı sinüsün bütün temeldeki kemik alınmaktadır. Alın kemiği sinüs ameliyatları ciddî olmakla beraber, sonuçlar genellikle başarılıdır ve hastalar tamamen iyileşir.

Etmoid sinüslere ne gibi ameliyatlar yapılır ?
Bu sinüse burunda girilerek ulaşılmakta ve temizlenebilmektedir. Eğer enfeksiyon ciddî ise ve sfenoid sinüse bulaşmışsa veya daha da ilerleyerek göz etrafındaki dokulara varmışsa, bir dış «ethmoidectomy» yapılması gerekebilir. Böyle bir halde alın kemiği sinüsündeki gibi, aynı tip, fakat bu kez, aşağıya doğru bir deşme ameliyesine başvurulur.

Sfenoid sinüsün iltihaplanmasında ne gibi ameliyatlara başvurulur ?
Bu sinüse lokal anestezi altında, burundan girilerek varılır ve deşme bu yoldan yapılarak iltihap temizlenir. Ciddî bir sfenoid enfeksiyonu, beyin enfeksiyonuna ve körlüğe neden olabileceğinden bazı hallerde tam bir «ethmoidectomy» ile aynı zamanda radikal bir operasyon da gerekebilir.

Sinüzit ameliyatları ne derece başarılıdır ?
Durumların büyük bir kısmı ameliyatla giderilebilinmektedir.

Ciddî bir sinüzit ameliyatında ne kadar süre hastanede kalınması gerekmektedir ?
Genellikle yedi ilâ on gün.

Sinüzit, ameliyattan sonra tekerrür edebilir mi ?
Evet, ama bu çok az görülen bir durumdur.

Tekerrür eden sinüzit nasıl tedavi edilir ?
Yeni bir enfeksiyon olarak eski sinüzitin tedavi edildiği şekilde tedavi edilir.